وقتی آمپر پراید بالا میرود چه کنیم؟ راهنمای جامع و کاربردی برای جلوگیری از آسیب به موتور
بالا رفتن آمپر حرارت یا همان “جوش آوردن” یکی از شایع‌ترین و در عین حال نگران‌کننده‌ترین اتفاقاتی است که می‌تواند برای هر راننده‌ای، به خصوص صاحبان پراید، رخ دهد. نادیده گرفتن این موضوع می‌تواند به آسیب‌های جدی و پرهزینه‌ای مانند سوختن واشر سرسیلندر و حتی خرابی کامل موتور منجر شود.
اما نگران نباشید! با حفظ خونسردی و انجام چند اقدام ساده و به موقع، می‌توانید از بروز فاجعه جلوگیری کنید. این مقاله به دو بخش تقسیم شده است: اقدامات فوری در لحظه جوش آوردن و سپس بررسی علل و راه‌های پیشگیری.
بخش اول: اقدامات فوری | در لحظه جوش آوردن چه کنیم؟
اگر در حین رانندگی متوجه شدید که آمپر حرارت به سمت منطقه قرمز حرکت می‌کند، مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:
۱. خونسرد باشید و در مکانی امن توقف کنید: اولین و مهم‌ترین قدم، حفظ آرامش است. با روشن کردن فلاشر، به آرامی خودرو را به کنار جاده یا خیابان هدایت کرده و در یک محل امن پارک کنید. از ترمزهای ناگهانی بپرهیزید.
۲. موتور را فوراً خاموش نکنید! این یک اشتباه رایج است. خاموش کردن ناگهانی موتور باعث توقف کار واترپمپ و فن رادیاتور می‌شود. این کار گردش آب در سیستم را متوقف کرده و حرارت بسیار زیاد در اطراف سیلندرها محبوس می‌شود که می‌تواند باعث تاب برداشتن سرسیلندر شود.
۳. بخاری را روشن کنید: بلافاصله بخاری خودرو را روی داغ‌ترین حالت و دور فن را روی بیشترین سرعت تنظیم کنید. این کار شاید در گرمای تابستان ناخوشایند باشد، اما رادیاتور بخاری مانند یک رادیاتور کمکی عمل کرده و به خروج بخشی از حرارت موتور کمک شایانی می‌کند.
۴. کاپوت را بالا بزنید: با احتیاط کامل کاپوت را بالا بزنید تا هوا بهتر جریان پیدا کند و موتور سریع‌تر خنک شود. مراقب بخار داغ باشید و صورت خود را دور نگه دارید.
۵. وضعیت را بررسی کنید: چند دقیقه صبر کنید و به آمپر نگاه کنید. اگر با روشن بودن بخاری، آمپر به تدریج پایین آمد، نشانه خوبی است. اما اگر همچنان بالا بود یا بخار غلیظی از زیر کاپوت خارج می‌شد، موتور را خاموش کنید.
۶. هرگز درب رادیاتور را باز نکنید! اخطار جدی: تا زمانی که موتور کاملاً سرد نشده است، به هیچ وجه درب رادیاتور یا منبع انبساط را باز نکنید. آب داخل سیستم تحت فشار و بسیار داغ است و باز کردن درب آن می‌تواند باعث پاشیدن آب جوش و سوختگی شدید شود.
۷. اضافه کردن آب (فقط در صورت لزوم و به روش صحیح): پس از آنکه موتور حداقل ۳۰ تا ۴۵ دقیقه خاموش بود و کاملاً خنک شد، می‌توانید سطح آب را بررسی کنید.
- ابتدا آب را به منبع انبساط (قمقمه پلاستیکی کنار رادیاتور) اضافه کنید تا به خط MAX برسد.
- اگر منبع خالی بود و نیاز به اضافه کردن آب به خود رادیاتور داشتید، با یک پارچه ضخیم و با احتیاط فراوان، درب رادیاتور را به آرامی بچرخانید تا فشار آن خارج شود و سپس آن را باز کنید.
- در حالی که موتور روشن است، به آرامی آب اضافه کنید. روشن بودن موتور باعث گردش فوری آب سرد و جلوگیری از شوک حرارتی به بلوک سیلندر می‌شود.
- توجه کنید که این یک راه‌حل موقتی برای رساندن خودرو به تعمیرگاه است.
بخش دوم: ریشه‌یابی مشکل | چرا پراید جوش می‌آورد؟
پس از رفع خطر اولیه، باید علت اصلی مشکل را پیدا کنید. شایع‌ترین دلایل جوش آوردن پراید عبارتند از:
۱. کمبود آب رادیاتور یا مایع خنک‌کننده: این ساده‌ترین و رایج‌ترین علت است. نشتی از شلنگ‌ها، رادیاتور، واترپمپ یا درب رادیاتور می‌تواند باعث کاهش سطح مایع خنک‌کننده شود.
۲. خرابی فن رادیاتور: در ترافیک‌های شهری که جریان هوا وجود ندارد، فن رادیاتور وظیفه خنک کردن آب را بر عهده دارد. اگر موتور فن سوخته باشد یا فشنگی (سنسور) آن عمل نکند، فن روشن نشده و دمای موتور به سرعت بالا میرود.
- تست ساده: در حالت توقف، اجازه دهید موتور کار کند. با بالا رفتن آمپر، فن باید به طور خودکار روشن شود. اگر نشد، مشکل از فن یا سیستم برقی آن است.
۳. خرابی ترموستات: ترموستات یک شیر حساس به حرارت است که مسیر گردش آب به سمت رادیاتور را کنترل می‌کند. اگر ترموستات در حالت بسته قفل شود (باصطلاح “بگیرد”)، آب داغ در موتور محبوس شده و به رادیاتور نمی‌رسد و ماشین جوش می‌آورد.
۴. گرفتگی یا کثیفی رادیاتور: پره‌های بیرونی رادیاتور ممکن است توسط گل‌ولای، حشرات و گرد و خاک مسدود شوند و مانع از تبادل حرارت شوند. همچنین، مجراهای داخلی رادیاتور ممکن است به دلیل استفاده از آب لوله‌کشی و عدم استفاده از ضدیخ، دچار رسوب و گرفتگی شوند.
۵. خرابی واترپمپ: واترپمپ وظیفه به گردش درآوردن آب در کل سیستم را دارد. خرابی آن (مثلاً هرز شدن پره‌ها) به معنی توقف جریان آب و افزایش سریع دماست.
۶. وجود هوا در سیستم خنک‌کننده: وجود هوا در سیستم مانع از گردش صحیح آب شده و نقاط داغی را در موتور ایجاد می‌کند. پس از هر بار تعویض آب رادیاتور، سیستم باید به درستی “هواگیری” شود.
۷. سوختن واشر سرسیلندر: این جدی‌ترین و پرهزینه‌ترین علت است. اگر واشر سرسیلندر بسوزد، کمپرس موتور وارد سیستم خنک‌کننده شده و باعث ایجاد حباب، فشار بیش از حد و جوش آوردن می‌شود.
- نشانه‌ها: خروج دود سفید غلیظ از اگزوز، کم شدن مداوم آب رادیاتور بدون نشتی مشخص، و وجود قطرات آب یا کف سفیدرنگ (شبیه به کره) روی گیج روغن.
چگونه از جوش آوردن پراید جلوگیری کنیم؟
- بازدید هفتگی: هر هفته سطح آب منبع انبساط را چک کنید.
- استفاده از ضدیخ/ضدجوش: همیشه از ترکیب ۵۰-۵۰ آب مقطر و ضدیخ استاندارد استفاده کنید. ضدیخ علاوه بر جلوگیری از یخ‌زدگی، دمای جوش آب را بالا برده و از رسوب‌گذاری در سیستم جلوگیری می‌کند.
- توجه به آمپر: همیشه حواستان به آمپر حرارت باشد. اگر متوجه شدید کمی بالاتر از حد معمول کار می‌کند، حتماً آن را بررسی کنید.
- سرویس دوره‌ای: هر دو سال یک‌بار، کل مایع خنک‌کننده را تخلیه و با محلول جدید جایگزین کنید.
- بررسی فن: هر چند وقت یک‌بار از عملکرد صحیح فن مطمئن شوید.
سخن پایانی جوش آوردن پراید یک هشدار جدی از سوی موتور خودروی شماست. با رعایت نکات ذکر شده، نه تنها می‌توانید در لحظه وقوع حادثه، خودروی خود را از آسیب‌های جدی نجات دهید، بلکه با نگهداری صحیح و پیشگیرانه، می‌توانید با خیال راحت و بدون نگرانی از بالا رفتن آمپر، رانندگی کنید. مراقبت از سیستم خنک‌کننده، سرمایه‌گذاری برای سلامت موتور و آرامش خیال شماست.
