یکی از ناخوشایندترین و در عین حال خطرناکترین مشکلاتی که هر رانندهای ممکن است با آن مواجه شود، لرزش فرمان خودرو است. این لرزش میتواند در شرایط مختلفی رخ دهد؛ گاهی در سرعتهای بالا خود را نشان میدهد و گاهی دیگر، تنها در زمان فشرده شدن پدال ترمز احساس میشود. نادیده گرفتن علت لرزش فرمان در سرعت بالا و در موقع ترمزگیری نه تنها باعث کاهش راحتی راننده و سرنشینان میشود، بلکه میتواند نشانهای از وجود ایرادات جدی در سیستمهای حیاتی خودرو باشد که ایمنی شما را به خطر میاندازد.
در این مقاله، به طور جامع و کامل به بررسی علت لرزش فرمان در سرعت بالا و در موقع ترمزگیری خواهیم پرداخت، دلایل هر یک را تشریح میکنیم و راههای تشخیص و رفع آنها را ارائه میدهیم.
بخش اول: علت لرزش فرمان در سرعت بالا
لرزش فرمان خودرو در سرعتهای بالا معمولاً نشانهای از وجود مشکل در قطعاتی است که با حرکت چرخشی و تعلیق خودرو سروکار دارند. این نوع لرزش معمولاً با افزایش سرعت، شدت بیشتری پیدا میکند و میتواند بسیار آزاردهنده باشد.
1. عدم بالانس چرخها (Wheel Imbalance)
شایعترین و اصلیترین علت لرزش فرمان در سرعت بالا، عدم بالانس بودن چرخها است.
- توضیح: زمانی که وزن در طول محیط چرخ به طور ناهمگون توزیع شده باشد، چرخ به درستی نمیچرخد و در سرعتهای بالا باعث ایجاد لرزش میشود. این لرزش از طریق سیستم تعلیق به فرمان منتقل میشود.
- تشخیص: لرزش معمولاً در سرعتهای خاصی (مثلاً 80 تا 120 کیلومتر بر ساعت) شروع شده و با افزایش یا کاهش سرعت ممکن است تغییر کند یا از بین برود.
- راهحل: بالانس کردن مجدد چرخها در یک آپاراتی معتبر.
2. مشکلات تایر (Tire Issues)
لاستیکها نقش حیاتی در نرمی و پایداری خودرو دارند و هرگونه ایرادی در آنها میتواند به علت لرزش فرمان در سرعت بالا تبدیل شود.
- توضیح:
- ساییدگی ناهمگون تایر: اگر تایرها به صورت نامنظم دچار سایش شده باشند (مثلاً به دلیل عدم تنظیم باد، ایراد در سیستم تعلیق یا عدم همراستایی چرخها)، سطح تماس با جاده ناهموار شده و لرزش ایجاد میکند.
- تاب برداشتن تایر: در اثر ضربههای شدید یا نقص تولید، ممکن است بخشی از تایر دچار تابخوردگی یا برآمدگی شود.
- کنده شدن آج تایر: تکههایی از آج ممکن است کنده شوند که باعث عدم تعادل در چرخش میشود.
- تشخیص: بازرسی چشمی تایرها و لمس کردن سطح آنها میتواند به تشخیص ساییدگی ناهمگون یا تابخوردگی کمک کند.
- راهحل: تعویض تایر معیوب و بررسی علت اصلی ساییدگی ناهمگون.
3. ایرادات سیستم تعلیق و جلوبندی (Suspension and Steering Components)
فرمان و چرخها از طریق قطعات مختلفی به یکدیگر و به بدنه خودرو متصل هستند. خرابی در این قطعات میتواند علت لرزش فرمان در سرعت بالا باشد.
- توضیح:
- سیبکها (Ball Joints): وظیفه اتصال بازوی کنترل به چرخ را دارند. خرابی و لق شدن آنها باعث ایجاد لقی و لرزش در فرمان میشود.
- بوشهای طبق (Control Arm Bushings): قطعات لاستیکی هستند که ارتعاشات را جذب میکنند. فرسودگی و پارگی آنها منجر به لرزش و صدای اضافی میشود.
- میل موجگیر و بوشهای آن (Sway Bar Links and Bushings): در صورت خرابی، پایداری خودرو کاهش یافته و لرزش میتواند تشدید شود.
- کمکفنرها (Shock Absorbers): اگر کمکفنرها ضعیف یا خراب باشند، نمیتوانند ارتعاشات را به درستی جذب کنند و لرزش به فرمان منتقل میشود.
- میل فرمان و قطعات مربوطه (Steering Rack/Tie Rods): هرگونه لقی یا خرابی در سیبک فرمان (میل فرمان داخلی و بیرونی) میتواند مستقیماً لرزش را به فرمان منتقل کند.
- تشخیص: بازدید دورهای توسط مکانیک، بررسی لقی قطعات و شنیدن صدای غیرعادی هنگام عبور از دستاندازها.
- راهحل: تعویض قطعات فرسوده یا آسیبدیده.
4. بلبرینگ چرخ خراب (Worn Wheel Bearings)
بلبرینگها وظیفه چرخش روان چرخها را بر عهده دارند.
- توضیح: فرسودگی یا خرابی بلبرینگ باعث ایجاد لقی در چرخ میشود که در سرعت بالا به صورت لرزش و گاهی اوقات صدای “هوم” یا “غژغژ” خود را نشان میدهد.
- تشخیص: شنیدن صدای غیرعادی از سمت چرخها، احساس لرزش و در برخی موارد گرم شدن بیش از حد چرخ.
- راهحل: تعویض بلبرینگ چرخ توسط متخصص.
5. رینگهای تابدار یا آسیبدیده (Bent or Damaged Rims)
- توضیح: ضربههای شدید به چرخ (مانند افتادن در چاله عمیق یا برخورد با جدول) میتواند باعث تاب برداشتن یا کج شدن رینگ شود. رینگ تابدار باعث نامتعادل شدن چرخش چرخ و در نتیجه لرزش فرمان در سرعت بالا میشود.
- تشخیص: بازرسی چشمی رینگها و مشاهده تابخوردگی یا دفرمگی. در آپاراتی نیز با دستگاه میتوان تاب رینگ را تشخیص داد.
- راهحل: ترمیم رینگ (در صورت امکان) یا تعویض آن.
بخش دوم: علت لرزش فرمان در موقع ترمزگیری
لرزش فرمان که تنها هنگام فشردن پدال ترمز احساس میشود، معمولاً به سیستم ترمز خودرو مربوط است و میتواند بسیار خطرناک باشد، زیرا نشاندهنده نقص در یکی از حیاتیترین سیستمهای ایمنی خودرو است.
1. تاب برداشتن دیسکهای ترمز (Warped Brake Rotors)
اصلیترین و شایعترین علت لرزش فرمان در موقع ترمزگیری، تاب برداشتن یا کج شدن دیسکهای ترمز است.
- توضیح: دیسکهای ترمز در اثر حرارت زیاد (ناشی از ترمزگیری مکرر و شدید)، تغییرات ناگهانی دما (مثلاً عبور سریع از آب بعد از ترمزگیری شدید) یا کیفیت پایین، ممکن است دچار تابخوردگی شوند. وقتی پدال ترمز فشرده میشود، لنتها با دیسک ناهموار در تماس قرار میگیرند و این ناهمواری به صورت لرزش در پدال ترمز و فرمان احساس میشود.
- تشخیص: لرزش فقط هنگام ترمزگیری و اغلب به صورت ضربان در پدال ترمز.
- راهحل: تراشکاری دیسکها (در صورتی که تاب زیاد نباشد و ضخامت دیسک اجازه دهد) یا تعویض دیسک ترمز. توصیه میشود همواره دیسکها را جفتی تعویض کنید.
2. کالیپر ترمز معیوب یا چسبیده (Faulty or Seized Brake Caliper)
- توضیح: کالیپر وظیفه فشردن لنتها به دیسک را بر عهده دارد. اگر پیستون کالیپر به درستی عمل نکند (مثلاً گیر کند یا چسبیده باشد)، باعث میشود لنت به طور ناهمگون به دیسک فشار وارد کند یا همیشه در تماس با دیسک باشد. این وضعیت منجر به گرم شدن بیش از حد دیسک و در نهایت تاب برداشتن آن میشود که در نتیجه علت لرزش فرمان در موقع ترمزگیری خواهد بود.
- تشخیص: علاوه بر لرزش، ممکن است بوی سوختگی لنت، کشیده شدن خودرو به یک سمت و داغ شدن بیش از حد یک چرخ نیز مشاهده شود.
- راهحل: تعمیر یا تعویض کالیپر معیوب.
3. لق بودن چرخها یا سیستم تعلیق (Loose Wheels or Suspension Components)
در حالی که این موارد اغلب علت لرزش فرمان در سرعت بالا هستند، اما میتوانند هنگام ترمزگیری نیز تشدید شوند.
- توضیح: اگر پیچهای چرخ به درستی سفت نشده باشند یا در سیستم تعلیق جلوبندی لقی وجود داشته باشد، نیروی شدید ترمزگیری میتواند این لقی را بیشتر کرده و منجر به لرزش فرمان شود.
- تشخیص: بررسی سفت بودن پیچهای چرخ و بازدید سیستم تعلیق توسط مکانیک.
- راهحل: سفت کردن پیچها و تعویض قطعات فرسوده سیستم تعلیق.
پیامدهای نادیده گرفتن علت لرزش فرمان
نادیده گرفتن علت لرزش فرمان در سرعت بالا و در موقع ترمزگیری میتواند عواقب جدی و خطرناکی داشته باشد:
- کاهش ایمنی: لرزش فرمان به خصوص هنگام ترمزگیری، کنترل خودرو را دشوار کرده و مسافت توقف را افزایش میدهد که میتواند منجر به تصادف شود.
- آسیب به سایر قطعات: ادامه رانندگی با لرزش میتواند به سایر اجزای سیستم تعلیق، جلوبندی، فرمان و حتی چرخها آسیب برساند و هزینههای تعمیرات را به شدت بالا ببرد.
- کاهش راحتی راننده: لرزش دائمی خستگی راننده را افزایش داده و تجربه رانندگی را ناخوشایند میکند.
- کاهش طول عمر لاستیکها: لرزش میتواند باعث ساییدگی ناهمگون و زودرس لاستیکها شود.
راهکارهای کلی برای پیشگیری و رفع مشکل
- بازدیدهای دورهای: به صورت منظم سیستم تعلیق، جلوبندی، ترمزها و چرخها را توسط یک مکانیک ماهر بررسی کنید.
- بالانس و همراستایی چرخها (Wheel Alignment & Balancing): پس از هر بار تعویض لاستیک یا ضربه شدید به چرخها، بالانس و آلاینمنت چرخها را انجام دهید.
- کیفیت قطعات: همیشه از قطعات یدکی با کیفیت و استاندارد استفاده کنید، به ویژه برای سیستم ترمز و تعلیق.
- رانندگی صحیح: از ترمزگیریهای شدید و ناگهانی مکرر خودداری کنید تا از گرم شدن بیش از حد دیسکها جلوگیری شود.
نتیجهگیری
لرزش فرمان خودرو، چه در سرعتهای بالا و چه در هنگام ترمزگیری، یک هشدار جدی است که نباید آن را نادیده گرفت. تشخیص به موقع و رفع علت لرزش فرمان در سرعت بالا و در موقع ترمزگیری نه تنها ایمنی شما و سرنشینانتان را تضمین میکند، بلکه از تحمیل هزینههای سنگینتر در آینده نیز جلوگیری خواهد کرد.
در صورتی که در اصفهان با مشکل خرابی خودرو یا لرزش فرمان در سرعت بالا و در موقع ترمزگیری مواجه شدید، متخصصان مجرب امداد خودرو اصفهان آماده خدمترسانی به شما هستند. برای دریافت خدمات فوری و با کیفیت، میتوانید به امداد خودرو اصفهان مراجعه کرده یا با شماره 09139665076 تماس حاصل فرمایید. ایمنی خودروی شما، تخصص ماست.