فرمان ال 90، یکی از اجزای حیاتی سیستم هدایت خودرو است که ارتباط مستقیم راننده با جاده را فراهم می‌کند. احساس سفتی در این فرمان، تجربه‌ای ناخوشایند و نگران‌کننده است که نه تنها راحتی رانندگی را مختل می‌کند، بلکه می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی در سیستم فرمان و حتی خطرات ایمنی باشد. در این مقاله جامع، به بررسی دلایل مختلف سفتی فرمان ال 90 می‌پردازیم، عواقب بالقوه این مشکل را شرح می‌دهیم و راهکارهای پیشگیرانه و تعمیراتی را به تفصیل بیان می‌کنیم. اگر شما نیز با این معضل روبرو هستید، یا صرفاً به دنبال افزایش دانش خود در زمینه نگهداری خودرو هستید، این مقاله برای شماست.
مقدمه: اهمیت فرمان در خودرو ال 90
خودرو ال 90، که در بازار ایران با نام‌های تندر 90 نیز شناخته میشود، به دلیل هندلینگ متعادل و مصرف سوخت اقتصادی، طرفداران زیادی دارد. سیستم فرمان این خودرو، به گونه‌ای طراحی شده که تعادلی بین نرمی و دقت را ایجاد کند. با این حال، مانند هر سیستم مکانیکی پیچیده‌ای، فرمان ال 90 نیز ممکن است با گذشت زمان و یا در اثر عوامل مختلف، دچار اختلال و سفتی فرمان ال 90 شود. درک صحیح از علل این سفتی، اولین گام در جهت رفع آن و اطمینان از سلامت خودروی شماست.
بخش اول: دلایل اصلی سفتی فرمان ال 90
سفتی فرمان ال 90 می‌تواند ریشه در مشکلات متعددی داشته باشد که در ادامه به تفصیل به آنها می‌پردازیم:
1. کمبود یا نشت روغن هیدرولیک فرمان:
سیستم فرمان هیدرولیک، وظیفه سبک کردن فرمان و تسهیل چرخش آن را بر عهده دارد. در خودرو ال 90، این سیستم به کمک پمپ هیدرولیک و روغن مخصوص، نیروی وارد شده از سوی راننده را تقویت می‌کند.
- نقش روغن هیدرولیک: روغن هیدرولیک، سیالی است که تحت فشار قرار گرفته و نیروی موتور را به جعبه فرمان منتقل می‌کند. بدون وجود مقدار کافی روغن، پمپ هیدرولیک قادر به ایجاد فشار لازم نخواهد بود و در نتیجه، فرمان به شدت سفت میشود.
- دلایل کمبود روغن:
- نشتی در سیستم: رایج‌ترین دلیل کمبود روغن، نشتی در شلنگ‌ها، اتصالات، پمپ هیدرولیک یا جعبه فرمان است. شکاف‌های کوچک یا پارگی در شلنگ‌ها می‌توانند به مرور زمان باعث خروج روغن و کاهش سطح آن شوند.
- تبخیر یا کیفیت پایین روغن: اگرچه تبخیر روغن هیدرولیک کمتر اتفاق می‌افتد، اما استفاده از روغن نامرغوب یا قدیمی می‌تواند منجر به کاهش خواص آن و در نتیجه، کاهش کارایی سیستم شود.
- علائم کمبود روغن:
- سفتی فرمان، به خصوص در سرعت‌های پایین: در هنگام پارک کردن یا مانور دادن در فضاهای تنگ، که نیاز به چرخش بیشتر فرمان است، سفتی بیشتری احساس میشود.
- صدای غرغر یا زوزه از پمپ هیدرولیک: وقتی سطح روغن پایین است، پمپ هیدرولیک با مکیدن هوا، صداهای غیرعادی تولید می‌کند.
- وجود لکه‌های روغن در زیر خودرو: نشتی روغن معمولاً با ایجاد لکه‌های رنگی (اغلب قهوه‌ای یا قرمز) در زیر قسمت جلوی خودرو قابل تشخیص است.
- راه حل: اولین اقدام، بررسی سطح روغن هیدرولیک در مخزن مخصوص است. در صورت کمبود، با روغن هیدرولیک مناسب و استاندارد برای ال 90، آن را به میزان لازم پر کنید. در صورتی که مشکل همچنان پابرجا بود، باید به دنبال محل نشتی گشت و آن را رفع کرد. تعویض شلنگ‌های فرسوده، تعمیر یا تعویض پمپ هیدرولیک، یا آب‌بندی جعبه فرمان، بسته به علت نشتی، ضروری خواهد بود.
2. خرابی پمپ هیدرولیک فرمان:
پمپ هیدرولیک، قلب تپنده سیستم فرمان هیدرولیک است. این قطعه وظیفه دارد تا روغن را با فشار مناسب به سایر اجزای سیستم هدایت کند.
- نقش پمپ هیدرولیک: پمپ هیدرولیک، تحت تاثیر نیروی موتور (معمولاً از طریق تسمه دینام) می‌چرخد و باعث افزایش فشار در روغن هیدرولیک میشود. این فشار، به جعبه فرمان منتقل شده و در نهایت، حرکت چرخ‌ها را تسهیل می‌کند.
- دلایل خرابی پمپ:
- فرسودگی قطعات داخلی: تیغه‌ها، سیلندر و سایر قطعات داخلی پمپ، به مرور زمان دچار سایش می‌شوند.
- وجود هوا در سیستم: اگر سیستم هیدرولیک برای مدتی بدون روغن بوده باشد یا نشتی شدید وجود داشته باشد، ورود هوا به داخل پمپ می‌تواند به آن آسیب برساند.
- استفاده از روغن نامناسب: روغن هیدرولیک نامناسب می‌تواند باعث خوردگی قطعات داخلی پمپ شود.
- گرفتگی مجاری روغن: وجود ذرات معلق یا رسوبات در روغن می‌تواند باعث گرفتگی مجاری داخل پمپ شود.
- علائم خرابی پمپ:
- سفتی فرمان، به خصوص هنگام چرخش کامل: در این حالت، حتی با وجود سطح مناسب روغن، احساس می‌کنید که سیستم هیدرولیک کمک نمی‌کند.
- صدای زوزه یا غرغر مداوم از ناحیه پمپ: این صدا، به ویژه هنگام استارت اولیه خودرو یا هنگام چرخش فرمان، به وضوح شنیده میشود.
- لرزش فرمان: در برخی موارد، خرابی پمپ می‌تواند باعث لرزش خفیف فرمان شود.
- کاهش سطح روغن به طور ناگهانی: گاهی اوقات خرابی پمپ با نشتی شدید روغن همراه است.
- راه حل: در صورت تشخیص خرابی پمپ هیدرولیک، معمولاً نیاز به تعویض آن است. تعمیر پمپ هیدرولیک، به دلیل پیچیدگی قطعات و هزینه، اغلب مقرون به صرفه نیست، به خصوص در خودروهای با قدمت بیشتر. پس از تعویض پمپ، لازم است کل سیستم از هوا تخلیه شده و با روغن هیدرولیک تازه پر شود.
3. مشکلات در جعبه فرمان (دنده فرمان):
جعبه فرمان، یکی از اصلی‌ترین اجزای مکانیکی سیستم هدایت خودرو است که وظیفه تبدیل حرکت دورانی فرمان به حرکت خطی میل فرمان و در نهایت، چرخش چرخ‌ها را بر عهده دارد.
- ساختار جعبه فرمان: جعبه فرمان ال 90، از نوع دنده‌ای است و شامل دنده‌ها، میل فرمان، دنده شانه ای و مکانیزم‌های تنظیم است.
- دلایل خرابی جعبه فرمان:
- فرسودگی دنده‌ها: دنده‌های داخلی جعبه فرمان، به مرور زمان دچار سایش می‌شوند و عملکرد صحیح خود را از دست می‌دهند.
- خرابی بلبرینگ‌ها یا بوش‌ها: این قطعات، نقش اساسی در حرکت روان اجزای داخلی جعبه فرمان دارند و در صورت خرابی، باعث سفتی فرمان ال 90 می‌شوند.
- نشتی از کاسه نمدها: کاسه نمدهای جعبه فرمان، وظیفه آب‌بندی و جلوگیری از نشت روغن را دارند. پارگی یا فرسودگی آنها، منجر به نشت روغن و کاهش فشار هیدرولیک میشود.
- تاب برداشتن یا کج شدن میل فرمان: وارد آمدن ضربه شدید به چرخ‌ها، مانند عبور از چاله‌های عمیق، می‌تواند باعث تاب برداشتن میل فرمان و ایجاد اصطکاک در جعبه شود.
- علائم خرابی جعبه فرمان:
- سفتی فرمان، همراه با صداهای تق تق یا خرخر: این صداها، به خصوص هنگام چرخش فرمان در حالت درجا یا حرکت، شنیده می‌شوند.
- لقی در فرمان: احساس می‌کنید فرمان، بیش از حد مجاز، بازی می‌کند و با چرخش فرمان، بلافاصله چرخ‌ها حرکت نمی‌کنند.
- نشت روغن از اطراف جعبه فرمان: این نشتی، نشان‌دهنده خرابی کاسه نمدهای جعبه فرمان است.
- عدم بازگشت فرمان به حالت اولیه: پس از عبور از یک پیچ، فرمان به طور کامل به خط مستقیم باز نمی‌گردد.
- راه حل: در صورت تشخیص خرابی جعبه فرمان، بسته به شدت آسیب، ممکن است نیاز به تعمیر یا تعویض کامل آن باشد. تعمیر جعبه فرمان شامل تعویض بلبرینگ‌ها، بوش‌ها، کاسه نمدها و در صورت لزوم، دنده‌ها است. در موارد شدیدتر، تعویض کل جعبه فرمان ضروری است.
4. مشکلات در سیستم تعلیق و جلوبندی:
گاهی اوقات، سفتی فرمان ال 90 ناشی از مشکلات در سیستم تعلیق و جلوبندی خودرو است، نه مستقیماً در سیستم فرمان.
- سیبک‌ها و بوش‌های طبق: این قطعات، وظیفه انتقال نیرو از سیستم فرمان به چرخ‌ها و همچنین حفظ تعادل خودرو را بر عهده دارند. در صورت خرابی یا خشکی این قطعات، فرمان سفت میشود.
- علائم: سفتی فرمان، همراه با صداهای اضافی (مانند جیر جیر یا تق تق) هنگام عبور از دست اندازها یا در هنگام چرخش فرمان.
- بلبرینگ چرخ: خرابی بلبرینگ چرخ می‌تواند باعث ایجاد اصطکاک اضافی در چرخ شده و در نتیجه، چرخش فرمان را دشوار کند.
- علائم: صدای سوت یا زوزه از سمت چرخ معیوب، که با افزایش سرعت بیشتر میشود، و احساس سفتی یا کشیدگی فرمان به یک سمت.
- ساییدگی یا تاب برداشتن دیسک چرخ: مشکلات در دیسک چرخ، به خصوص اگر همراه با خرابی لنت‌ها باشند، می‌توانند باعث ایجاد مقاومت در هنگام چرخش چرخ و در نتیجه، سفتی فرمان شوند.
- علائم: احساس لرزش در فرمان هنگام ترمزگیری، و گاهی اوقات کشیدگی فرمان به یک سمت.
- تنظیم نبودن فرمان: در برخی موارد، تنظیم نبودن زاویه چرخ‌ها (ماند toe و camber) می‌تواند باعث ایجاد اصطکاک و سختی در فرمان شود.
- علائم: کشیده شدن خودرو به یک سمت، سایش نامنظم لاستیک‌ها، و احساس سفتی یا عدم دقت در فرمان.
- راه حل: بررسی دقیق اجزای سیستم تعلیق و جلوبندی، شامل سیبک‌ها، بوش‌های طبق، بلبرینگ چرخ‌ها، و تنظیم باد لاستیک‌ها و زاویه چرخ‌ها، ضروری است. در صورت مشاهده هرگونه خرابی، باید قطعه معیوب تعویض و تنظیمات لازم انجام شود.
5. مشکلات در سیستم الکتریکی فرمان (در مدل‌هایی که مجهز به فرمان برقی هستند):
اگرچه بسیاری از مدل‌های ال 90 با فرمان هیدرولیک عرضه شده‌اند، اما برخی مدل‌های جدیدتر ممکن است از سیستم فرمان برقی (EPS – Electric Power Steering) بهره ببرند. در این سیستم‌ها، سفتی فرمان ال 90 می‌تواند ناشی از مشکلات الکتریکی باشد.
- نقش سیستم فرمان برقی: در این سیستم، یک موتور الکتریکی، نیروی لازم برای چرخش فرمان را فراهم می‌کند و نیازی به روغن هیدرولیک و پمپ نیست.
- دلایل خرابی:
- مشکل در سنسور گشتاور: این سنسور، میزان نیروی وارد شده از سوی راننده را تشخیص می‌دهد و به واحد کنترل الکترونیکی (ECU) فرمان ارسال می‌کند. خرابی آن، باعث عدم فرمان به موتور الکتریکی میشود.
- خرابی موتور الکتریکی: خود موتور الکتریکی که وظیفه کمک به چرخش فرمان را دارد، ممکن است دچار نقص فنی شود.
- مشکل در واحد کنترل الکترونیکی (ECU): ECU، مغز سیستم فرمان برقی است و تمام اطلاعات را پردازش کرده و دستورات لازم را صادر می‌کند.
- مشکلات سیم‌کشی و اتصالات: قطعی یا فرسودگی سیم‌کشی‌ها و اتصالات برقی می‌تواند باعث اختلال در عملکرد سیستم شود.
- علائم:
- سفتی ناگهانی فرمان: این سفتی می‌تواند به طور کامل یا جزئی رخ دهد.
- روشن شدن چراغ اخطار فرمان برقی در صفحه آمپر: این چراغ، نشان‌دهنده وجود اشکال در سیستم است.
- عدم وجود صداهای غیرعادی (برخلاف سیستم هیدرولیک): معمولاً در سیستم برقی، صداهای مکانیکی کمتری شنیده میشود.
- راه حل: در صورت بروز مشکل در سیستم فرمان برقی، نیاز به عیب‌یابی تخصصی توسط دستگاه‌های دیاگ و بررسی دقیق قطعات الکترونیکی است. تعمیر این سیستم‌ها معمولاً پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر از سیستم هیدرولیک است.
6. عوامل محیطی و نگهداری نامناسب:
گاهی اوقات، سفتی فرمان ال 90 ناشی از عوامل ساده‌تری است که با رعایت نکات نگهداری قابل پیشگیری هستند.
- تنظیم نبودن فشار باد لاستیک‌ها: اگر فشار باد لاستیک‌های جلو به طور نامتعادلی پایین باشد، فرمان سفت‌تر خواهد شد.
- فرسودگی یا خشکی لاستیک‌ها: لاستیک‌های فرسوده یا خشک، اصطکاک بیشتری با سطح جاده ایجاد می‌کنند و این می‌تواند به سفتی فرمان منجر شود.
- پارگی یا فرسودگی تسمه هیدرولیک: در سیستم هیدرولیک، تسمه دینام، پمپ هیدرولیک را به حرکت در می‌آورد. پارگی، شل شدن یا فرسودگی این تسمه، باعث کاهش یا قطع شدن عملکرد پمپ و در نتیجه سفتی فرمان ال 90 میشود.
- گرم شدن بیش از حد سیستم هیدرولیک: در هوای گرم و یا در اثر رانندگی طولانی مدت و با فشار زیاد، روغن هیدرولیک داغ شده و ویسکوزیته (غلظت) آن تغییر می‌کند. این می‌تواند باعث سفتی موقت فرمان شود.
- راه حل: تنظیم منظم فشار باد لاستیک‌ها، تعویض لاستیک‌های فرسوده، و بررسی وضعیت تسمه هیدرولیک از جمله اقدامات پیشگیرانه هستند. در صورت داغ شدن بیش از حد، استراحت دادن به خودرو و خنک شدن سیستم می‌تواند مشکل را برطرف کند.
بخش دوم: عواقب سفتی فرمان ال 90
سفتی فرمان ال 90 تنها یک ناراحتی نیست، بلکه می‌تواند عواقب جدی‌تری در پی داشته باشد:
- کاهش ایمنی رانندگی: سخت شدن فرمان، دقت و سرعت واکنش راننده را در مواقع حساس (مانند سبقت‌گیری ناگهانی یا تغییر مسیر) کاهش می‌دهد. این امر می‌تواند منجر به حوادث ناگوار شود.
- افزایش خستگی راننده: رانندگی با فرمانی سفت، به خصوص در مسافت‌های طولانی، باعث خستگی عضلات گردن، شانه و بازوی راننده میشود.
- آسیب به سایر اجزای خودرو: فشار بیش از حد ناشی از سفتی فرمان ال 90 می‌تواند به سایر اجزای سیستم تعلیق، جلوبندی و حتی شاسی خودرو آسیب برساند.
- افزایش استهلاک لاستیک‌ها: در صورت عدم تشخیص و رفع مشکل، فرمان سفت می‌تواند منجر به سایش نامنظم و زودهنگام لاستیک‌ها شود.
- هزینه‌های بالای تعمیرات: نادیده گرفتن سفتی فرمان ال 90 و ادامه رانندگی با این مشکل، می‌تواند منجر به تشدید آن و در نهایت، نیاز به تعمیرات پرهزینه‌تر شود.
بخش سوم: راه‌های پیشگیری و نگهداری از سیستم فرمان ال 90
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با رعایت نکات زیر، می‌توانید از بروز سفتی فرمان ال 90 جلوگیری کرده و عمر سیستم فرمان خودروی خود را افزایش دهید:
- بررسی منظم سطح روغن هیدرولیک: حداقل هر 6 ماه یکبار، سطح روغن هیدرولیک فرمان را بررسی کنید. در صورت کاهش سطح، نسبت به رفع نشتی و پر کردن آن اقدام نمایید.
- استفاده از روغن هیدرولیک مرغوب و مناسب: همیشه از روغن هیدرولیک توصیه شده توسط سازنده در دفترچه راهنمای خودرو استفاده کنید. از استفاده از روغن‌های نامرغوب یا تاریخ مصرف گذشته خودداری کنید.
- تعویض دوره‌ای روغن هیدرولیک: طبق دستورالعمل سازنده، روغن هیدرولیک سیستم فرمان را در بازه‌های زمانی مشخص تعویض کنید. این کار به حفظ کیفیت روغن و جلوگیری از ورود ذرات معلق به سیستم کمک می‌کند.
- بررسی وضعیت تسمه هیدرولیک: وضعیت تسمه دینام و تسمه هیدرولیک را به طور منظم چک کنید. در صورت مشاهده پارگی، ترک خوردگی یا شل شدن، نسبت به تعویض یا سفت کردن آن اقدام کنید.
- توجه به صداهای غیرعادی: هرگونه صدای غیرعادی (مانند غرغر، زوزه، یا تق تق) از سیستم فرمان را جدی بگیرید و در اسرع وقت به یک تعمیرکار متخصص مراجعه کنید.
- رانندگی با احتیاط: از عبور با سرعت بالا از روی دست اندازها و چاله‌های عمیق خودداری کنید. این ضربات می‌توانند به سیستم تعلیق، جلوبندی و جعبه فرمان آسیب برسانند.
- تنظیم منظم باد لاستیک‌ها: فشار باد لاستیک‌های جلو را به طور منظم بررسی و تنظیم کنید. فشار باد نامناسب می‌تواند بر روی عملکرد فرمان تاثیر بگذارد.
- بازرسی دوره‌ای سیستم جلوبندی و تعلیق: در هر سرویس دوره‌ای خودرو، از مکانیک بخواهید تا تمامی اجزای سیستم جلوبندی و تعلیق، از جمله سیبک‌ها، بوش‌ها و بلبرینگ چرخ‌ها را بررسی کند.
- اجتناب از چرخش فرمان در حالت کاملاً قفل شده: از نگه داشتن فرمان در حالت کاملاً چرخیده (به خصوص در هنگام پارک کردن) برای مدت طولانی خودداری کنید. این کار فشار مضاعفی به سیستم هیدرولیک وارد می‌کند.
- توجه به چراغ‌های اخطار: در صورت روشن شدن چراغ اخطار سیستم فرمان (به خصوص در خودروهای مجهز به فرمان برقی)، فوراً خودرو را متوقف کرده و برای عیب‌یابی اقدام کنید.
راه‌های رفع سفتی فرمان ال 90:
در صورتی که با سفتی فرمان ال 90 مواجه شدید، بهترین اقدام، مراجعه به یک مرکز تخصصی تعمیر خودرو است. مراحل کلی رفع این مشکل عبارتند از:
- تشخیص دقیق مشکل: ابتدا، مکانیک با بررسی علائم و انجام تست‌های مختلف، علت دقیق سفتی فرمان ال 90 را مشخص می‌کند. این شامل بررسی سطح و کیفیت روغن، تست پمپ هیدرولیک، بررسی جعبه فرمان، و معاینه سیستم تعلیق و جلوبندی است.
- رفع نشتی (در صورت وجود): اگر مشکل ناشی از کمبود روغن باشد، محل نشتی پیدا شده و نسبت به رفع آن (تعمیر یا تعویض شلنگ، اتصالات، پمپ یا جعبه فرمان) اقدام میشود.
- تامین روغن هیدرولیک: پس از رفع نشتی، سیستم با روغن هیدرولیک تازه و استاندارد پر شده و هواگیری میشود.
- تعمیر یا تعویض قطعات معیوب: اگر پمپ هیدرولیک، جعبه فرمان، یا اجزای سیستم تعلیق و جلوبندی معیوب باشند، نسبت به تعمیر یا تعویض آنها اقدام می‌گردد.
- تنظیمات نهایی: پس از انجام تعمیرات، تمامی تنظیمات لازم، از جمله تنظیم باد لاستیک‌ها و در صورت لزوم، میزان فرمان، انجام میشود.
در صورت خرابی خودرو در اصفهان:
اگر ساکن شهر زیبای اصفهان هستید و با مشکلاتی از قبیل سفتی فرمان ال 90 یا هرگونه خرابی دیگر خودرو مواجه شدید، می‌توانید با اطمینان به امداد خودرو اصفهان مراجعه کنید. تیم مجرب و متخصص این مجموعه، آماده ارائه خدمات شبانه‌روزی و با کیفیت در محل شما هستند. برای دریافت خدمات، کافیست با شماره 09139665076 تماس گرفته و یا از وب سایت آنها به آدرس emsf.ir دیدن فرمایید.
نتیجه‌گیری:
سفتی فرمان ال 90، مشکلی است که نباید نادیده گرفته شود. درک صحیح از دلایل این پدیده، عواقب احتمالی آن و رعایت نکات پیشگیرانه، به شما کمک می‌کند تا از یک رانندگی ایمن و لذت‌بخش اطمینان حاصل کنید. در صورت بروز هرگونه مشکل، مراجعه به موقع به تعمیرکاران متخصص، بهترین راه حل برای حفظ سلامت خودرو و جلوگیری از هزینه‌های اضافی است. به یاد داشته باشید که سیستم فرمان، یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های خودرو است و نگهداری صحیح از آن، ضامن ایمنی شما و سرنشینان است.
امیدواریم این مقاله طولانی و جامع، به تمامی سوالات شما در خصوص سفتی فرمان ال 90 پاسخ داده باشد. توصیه ما به شما، توجه دائمی به علائم هشدار دهنده خودرو و انجام سرویس‌های دوره‌ای منظم است.
