علت بالا بودن دمای موتور TU5 چیست؟ راهنمای جامع عیب‌یابی و پیشگیری
موتور TU5، قلب تپنده بسیاری از خودروهای محبوب در ایران مانند پژو ۲۰۶، ۲۰۷، پارس، رانا و H30 کراس، به استهلاک پایین و بازدهی مناسب شهرت دارد. با این حال، یکی از شایع‌ترین و در عین حال نگران‌کننده‌ترین مشکلاتی که صاحبان این خودروها با آن مواجه می‌شوند، بالا رفتن غیرعادی دمای موتور یا همان “جوش آوردن” است.
نادیده گرفتن این مشکل می‌تواند به آسیب‌های جدی و پرهزینه‌ای مانند سوختن واشر سرسیلندر و حتی آسیب به خود موتور منجر شود. در این مقاله، به صورت کامل و جامع به بررسی دلایل بالا رفتن دمای موتور TU5 و روش‌های عیب‌یابی و پیشگیری از آن می‌پردازیم.
دمای نرمال موتور TU5 چقدر است؟
قبل از هر چیز، باید بدانیم دمای کارکرد نرمال این موتور در چه محدوده‌ای قرار دارد. به طور کلی، در موتور TU5، آمپر آب باید در محدوده ۹۰ تا ۹۸ درجه سانتی‌گراد قرار بگیرد. فن خنک‌کننده معمولاً در دمای حدود ۹۷ یا ۹۸ درجه (دور کند) وارد مدار شده و با پایین آوردن دما تا حدود ۹۰ درجه، خاموش می‌شود. در شرایط پرفشار مانند رانندگی در سربالایی یا استفاده از کولر در ترافیک، ممکن است دمای موتور به بالای ۱۰۰ درجه نیز برسد و دور تند فن در حدود ۱۰۵ درجه فعال شود.
اگر دمای موتور شما به طور مداوم از این محدوده فراتر می‌رود یا فن به درستی عمل نمی‌کند، باید به دنبال علت آن باشید.
دلایل اصلی بالا رفتن دمای موتور TU5
مشکلات سیستم خنک‌کننده почти همیشه عامل اصلی این اتفاق هستند. در ادامه به ترتیب، شایع‌ترین دلایل را بررسی می‌کنیم.
۱. خرابی ترموستات (شایع‌ترین علت)
ترموستات یک شیر حساس به دماست که مسیر گردش آب بین موتور و رادیاتور را کنترل می‌کند.
- وظیفه: وقتی موتور سرد است، ترموستات بسته است تا موتور سریع‌تر به دمای ایده‌آل برسد. پس از گرم شدن، باز می‌شود تا آب داغ به رادیاتور رفته و خنک شود.
- مشکل: شایع‌ترین مشکل گیر کردن ترموستات در حالت بسته است. در این حالت، آب داغ در موتور حبس شده و به رادیاتور نمی‌رسد، که باعث افزایش سریع دما می‌شود.
- نشانه: لوله ورودی به رادیاتور بسیار داغ است، اما لوله خروجی آن سرد باقی می‌ماند.
۲. کمبود مایع خنک‌کننده (آب و ضدیخ)
سطح پایین مایع خنک‌کننده به این معناست که سیستم نمی‌تواند حرارت را به اندازه کافی از موتور جذب و دفع کند.
- علت: معمولاً به دلیل نشتی از قسمت‌های مختلف سیستم مانند رادیاتور، شلنگ‌ها، واتر پمپ یا بست‌ها رخ می‌دهد.
- عیب‌یابی: همیشه سطح مایع خنک‌کننده در منبع انبساط را (در حالت سرد بودن موتور) بررسی کنید. به دنبال لکه‌های خیس یا رسوبات رنگی (معمولاً سبز یا قرمز) در زیر خودرو و اطراف موتور باشید.
۳. مشکل در مجموعه فن رادیاتور
فن وظیفه خنک کردن آب داخل رادیاتور را دارد، خصوصاً زمانی که خودرو متوقف است یا با سرعت پایین حرکت می‌کند.
- خرابی موتور فن: خود موتور فن ممکن است سوخته یا نیم‌سوز شده باشد.
- خرابی رله یا مقاومت فن (یونیت فن): این قطعات وظیفه ارسال برق به فن و تنظیم دور کند و تند آن را دارند. خرابی آن‌ها باعث می‌شود فن اصلاً روشن نشود یا فقط با دور تند کار کند.
- خرابی سنسور دمای آب: این سنسور اطلاعات دما را به ECU می‌فرستد تا دستور روشن شدن فن صادر شود. اگر سنسور خراب باشد، ممکن است فن به موقع روشن نشود.
۴. خرابی واتر پمپ
واتر پمپ مانند قلب سیستم خنک‌کننده عمل کرده و مایع را در کل سیستم به گردش در می‌آورد.
- مشکل: پره‌های داخلی واتر پمپ ممکن است به دلیل خوردگی یا فرسودگی از بین بروند یا خود پمپ دچار نشتی شود. در این حالت، گردش آب متوقف یا ضعیف شده و موتور به سرعت داغ می‌کند.
- نشانه: معمولاً با صدای غیرعادی (شبیه به ساییدگی) از سمت تسمه‌ها و نشتی آب از اطراف آن همراه است.
۵. گرفتگی رادیاتور
رادیاتور مسئول اصلی انتقال حرارت از آب به هواست.
- گرفتگی خارجی: پره‌های بیرونی رادیاتور ممکن است با گل‌ولای، حشرات یا گرد و خاک مسدود شوند. این اتفاق مانع عبور هوا و خنک شدن آب می‌شود.
- گرفتگی داخلی: استفاده از آب لوله‌کشی یا ضدیخ نامرغوب به مرور زمان باعث ایجاد رسوب در کانال‌های داخلی رادیاتور شده و مسیر عبور آب را مسدود می‌کند.
۶. وجود هوا در سیستم خنک‌کننده
وجود هوا در سیستم مانع از گردش صحیح مایع خنک‌کننده می‌شود، زیرا هوا نمی‌تواند مانند آب حرارت را منتقل کند.
- علت: هوا معمولاً پس از تعویض مایع خنک‌کننده، تعمیرات یا به دلیل وجود نشتی کوچک وارد سیستم می‌شود.
- راه حل: سیستم خنک‌کننده موتور TU5 حتماً باید به درستی هواگیری شود.
۷. سوختن واشر سرسیلندر (جدی‌ترین علت)
این مشکل معمولاً نتیجه نادیده گرفتن مشکلات قبلی است. وقتی واشر سرسیلندر می‌سوزد، کانال‌های آب و روغن یا محفظه احتراق به یکدیگر راه پیدا می‌کنند.
- نشانه‌ها:
- کم شدن مداوم آب رادیاتور بدون وجود نشتی خارجی.
- خروج دود سفید یا بخار آب از اگزوز.
- وجود قطرات آب روی گیج روغن.
- تغییر رنگ روغن به حالت شیری یا قهوه‌ای روشن (قاطی کردن آب و روغن).
- بد کار کردن موتور در هنگام استارت صبحگاهی.
راهنمای گام به گام عیب‌یابی
اگر آمپر آب خودروی شما بالا رفت، خونسردی خود را حفظ کرده و مراحل زیر را دنبال کنید:
- خودرو را متوقف کنید: در یک مکان امن توقف کرده و موتور را خاموش کنید. هرگز درب رادیاتور یا منبع انبساط را در حالت داغ باز نکنید!
- سطح مایع خنک‌کننده را بررسی کنید: پس از سرد شدن موتور، سطح آب را در منبع انبساط چک کنید.
- عملکرد فن را مشاهده کنید: موتور را روشن کنید و منتظر بمانید تا دما بالا برود. ببینید آیا فن در دمای مناسب (حدود ۹۷ درجه) روشن می‌شود یا خیر.
- نشتی‌ها را بررسی کنید: با دقت اطراف رادیاتور، شلنگ‌ها، واتر پمپ و منبع انبساط را برای هرگونه نشتی یا خیسی بررسی کنید.
- شلنگ‌ها را لمس کنید (با احتیاط): پس از گرم شدن موتور، هر دو شلنگ ورودی و خروجی رادیاتور باید داغ باشند. اگر یکی داغ و دیگری سرد است، به احتمال زیاد ترموستات گیر کرده است.
چگونه از بالا رفتن دمای موتور جلوگیری کنیم؟
- بازدید دوره‌ای: هر هفته سطح مایع خنک‌کننده را بررسی کنید.
- استفاده از ضدیخ مناسب: همیشه از ترکیب ۵۰-۵۰ آب مقطر و ضدیخ استاندارد و معتبر استفاده کنید. ضدیخ علاوه بر جلوگیری از یخ‌زدگی، از خوردگی و رسوب‌گرفتگی قطعات نیز جلوگیری می‌کند.
- تعویض به موقع مایع خنک‌کننده: هر دو سال یک بار (یا طبق توصیه سازنده) کل مایع سیستم را تخلیه و با مایع جدید جایگزین کنید.
- توجه به آمپر آب: همیشه حین رانندگی به آمپر آب توجه داشته باشید و هرگونه تغییر غیرعادی را جدی بگیرید.
- سرویس دوره‌ای: در سرویس‌های دوره‌ای از مکانیک بخواهید وضعیت سیستم خنک‌کننده را بررسی کند.
نتیجه‌گیری
بالا رفتن دمای موتور TU5 یک هشدار جدی است که نباید نادیده گرفته شود. در بیشتر موارد، علت آن یک مشکل ساده و کم‌هزینه مانند خرابی ترموستات یا کمبود مایع خنک‌کننده است. با تشخیص و رفع به موقع این مشکلات، می‌توانید از آسیب‌های بزرگ‌تر و هزینه‌های سنگین تعمیرات جلوگیری کرده و از عملکرد روان و بی‌دردسر موتور خود لذت ببرید. اگر در عیب‌یابی مشکل خود مطمئن نیستید، حتما به یک مکانیک ماهر و معتمد مراجعه کنید.
